Sıfır Atık Yaşam Rehberi

Sıfır atık yaşam, plastik atıklarını azaltmak ve çöp alanlarına gönderilen atık miktarını en aza indirmek anlamına geliyor. Bir plastik şişenin ayrışması 450, bir naylon poşetin ise 1000 yıl sürebilir. Haliyle sıfır atık yaşam üç ana başlığa odaklanıyor: Azalt, yeniden kullan ve geri dönüştür! Bu sıfır atık yaşam rehberi, plastik atığını en aza indirme, yeniden kullanma ve geri dönüştürme ile ilgili ipuçları içeriyor.

İçinde yaşadığımız gezegen için ufak da olsa bir şeyler yapmak istiyoruz. Farkındalığımız arttıkça öğrendiklerimizi kendi hayatımızda uygulamaya çabalıyoruz. Sıfır atık yaşam da bunlardan biri. Bizim için ipucunuz veya fikriniz varsa lütfen bunları, bu yazının altındaki yorumlar bölümünde paylaşın.

Sıfır Atık Mutfak

Yiyecek Kaplama ve Sarma: Folyo ve streç film kullanmayı bırakarak, bunun yerine yiyeceklerinizi plastik olmayan yollarla sarıp, saklamayı tercih edebilirsiniz. Annelerimizin Tupperware gibi saklama kaplarını hatırlayabiliriz. Polimerler açısından kullanılabilir düzeyde yapılıyor diye biliyorum. Ayrıca buzdolabına girmesi ya da öğle yemeği olarak yanınızda götürmeniz gereken yiyecekleri, paslanmaz çelik kutularda ya da yine cam kap, kavanozlarda muhafaza edebilirsiniz. Börek, sandviç ve diğer kuru yiyecekleri sarmak için kendinize yeniden kullanılabilir bezler yapabilirsiniz.

Geri Dönüşüm: Her şehrimizde geri dönüşüm noktaları olmalı. Bağlı olduğunuz yerel yönetime sorup, bilgi alabilirsiniz. Eğer uygulamaları yoksa, böyle bir çalışmayı başlatmaları için önayak da olabilirsiniz. Yaşadığınız evde, siz de karton, konserve ve şişeleri ayırıp, geri dönüşüm noktalarına götürebilirsiniz. Geri dönüşüm noktaları yakınınızda yoksa da, evinizden ayrıştırılmış bir şekilde atıkların çıkması, onları toplayanlara kolaylık sağlayacaktır. Ayrıca bu fazlalıkları başka şekilde nasıl kullanabileceğinizi düşünebilirsiniz. Cam kavanozları baharat ve kuru gıdaları koymak için tekrar kullanabilirsiniz. Kavanozları toplayan emekçi kolektif oluşumları da olabilir.

Paket Servisi: Özellikle yoğun çalışan insanlar bazen kendini üşengeç hissedebiliyor ve dışarıdan yemek siparişi vermek isteyebiliyor. Yemek siparişi vereceğiniz site üzerinde, plastik çatal, kaşık ve peçete istemiyorum seçeneği bulunuyor. Siparişi tamamlarken bunu tıklayabilirsiniz. Nasıl olsa evde bir sürü çatal, kaşık var! Telefonla aradığınızda da plastik çatal, kaşık koymamalarını rica edebilirsiniz. Seçeneği işaretleseniz de, özellikle istemediğinizi belirtseniz de bazen plastik çatal-kaşık yollayabiliyorlar. Böyle olduğunda bu çatal-kaşığı yıkayıp tekrar kullanabilirsiniz. İlla çöpe atmanıza gerek yok! Ayrıca plastik paket kullanmayan restoran varsa buraları tercih edebilirsiniz. Vegan işletmeler sürdürülebilirlik konusunda da ayrıca hassas oldukları için plastik paket kullanmamayı tercih edebiliyorlar.

Sıfır Atık Gıda Alışverişi

Yeniden Kullanılabilir Çantalar: Artık ülkemizde de naylon poşet para ile satıldığına göre alışveriş için bez çanta edinme vakti gelmiştir. Market ve pazar alışverişlerinizde plastik torba almadığınıza emin olun ve kendi bez çantalarınızı kullanın.

Gıda Toplulukları: Ülkenizdeki gıda kooperatiflerine katılarak, aracısız, temiz gıdalara erişebilirsiniz. Gıda Toplulukları sitesi üzerinden Dünya’daki ve Türiye’deki oluşumları inceleyebilirsiniz. Başka bir yazıda bu konuyu daha detaylı ele alacağım.

Ekmek: Ülkece ekmeğin hastasıyız! Ekmek yemeden doyamıyoruz nedense. Gün geçtikçe de dışarıda satılanların gramajı düşüyor, fiyatı artıyor. Bu kadar çok ekmek tüketip, üzerine çalışan bir insan olunca da, her gün evde ekmek yapmak külfet olabiliyor. Yine de ben ekmeğimi kendim yapmak istiyorum diyorsanız Ekmek Sanatı sitesi üzerinden detaylı içeriklere ulaşabilirsiniz. Ama yok ben dışarıdan almak istiyorum diyorsanız plastik ambalaj ile paketlenmiş ekmeklerden kaçınabilirsiniz.

Sıfır Atık Piknik ve Ev Dışı

Dışarıda yemek yerken, yukarıda bahsedilen saklama kaplarını ve yiyecek ambalajlarını kullanabilirsiniz. Öğle yemeği ve paket yiyeceklerin getirdiği plastik ambalajlardan kaçınmak için sık sık evden yemek yanınıza alabilirsiniz. Bu, cebinizi de mutlu edecek. Aynı zamanda yediğiniz yemeğin nasıl yapıldığını bilmenin rahatlığı da içinizde olacak.

Su Şişeleri ve Bardaklar: Haftasonu pikniğinde ya da arkadaşlarla sahilde yaz akşamları vakit geçirmeyi çok mu seviyorsunuz? Şöyle ortaya bir şişe şarap da çıktı mı sohbete doyum olmaz. Ama şarap ile birlikte plastik su şişeleri ve bardaklar da bir anda ortaya çıkıyor. Yanınızda her zaman su matarası taşıyın. Bol su içmek zaten önemli. Bunun dışında, paslanmaz çelikten su bardağınızı piknik veya kamp gibi etkinlikleriniz için yanınızda götürebilirsiniz. Kaplarınızın toksik içermediğine dikkat edin.

Doğa Dostu Gas ve Enerji

Eğer kendi arsanızda kalıyorsanız enerji önemli bir konu olabilir. Güneş panelleri ile alanda kendi enerjinizi elde edebilirsiniz. Ayrıca üretimin fazlasını devlete de satabiliyorsunuz. Bununla birlikte faturalarınızın e-posta adresine gelmesini, kâğıt olarak kapınıza bırakılmamasını tercih edebilirsiniz.

Sıfır Atık Banyo

Tuvalet Kâğıtları: Sanırım en zoru bu olabilir! Tuvalet kağıtları için binlerce ağaç kesiliyor. Who Gives A Crap gibi markalar yüzde 100 bambudan üretilmiş tuvalet kâğıtları yapıyorlar. Ayrıca mürekkep, boya veya koku kullanmıyorlar. Ruloları büyük bir kutu içinde (48 rulo) teslim ediliyormuş ve her rulo kâğıt ile sarılıymış. Kâğıt ambalajları kompostta da kullanılabilir. Bu marka aynı zamanda kârlarının yüzde 50’sini tuvalet erişimi olmayan 2,3 milyar insan (kabaca dünya nüfusunun yüzde 40’ı) için bağışlıyormuş. Türkiye’de böyle bir şey yok. Sizce bizler için buna ne çözüm olabilir?

Bambu Diş Fırçası: Plastik diş fırçaları yerine Türkiye’de de kolaylıkla bulunabilen bambu diş fırçalarından alıyorum. Bambu diş fırçasını alırken kılların plastik olmadığına ve tamamen geri dönüştürülebilir olduklarına dikkat edin. Tabii bunun da yerine misvak kullanabilirsiniz. Geçenlerde internet üzerinde, misvak başlıklı diş fırçalarını da gördüm. Kullanılmaz hale gelince misvak başlıklarını yedekleri ile değiştirebiliyorsun.

Diş macunu: Diş macunları çok illet bir şey. İçindeki zararlı kimyasallardan tutun da mikro plastiklere kadar iğrenç şeyler ile yapıyorlar. Biliyorsunuz diş macunları genelde tüp şeklinde, plastik içinde ve gereksiz bir kutu ile satılıyor. Bunların yerine kavanoz ile satılan diş macunlarını veya kutusuz satılanları alabilirsiniz. El yapımı, doğal diş macunları üreten birçok oluşum ve kişi var. İnternet üzerinden çok kolay bulabilirsiniz. Hatta üşenmem ben derseniz kendi macununuzu bile yapabilirsiniz. Yeri gelmişken, Teyit’in Instagram hesabı üzerinden geçenlerde öğrendiğim bir bilgiyi paylaşmak istiyorum sizinle. Diş macunları üzerindeki renkli işaretler, kimyasal madde oranını göstermiyormuş: Göz işareti denilen kutucuklar, elektronik makinelerin tüpü nereden kesmesi gerektiğini belirtiyor.

Sabun ve Sabun Torbası: Vegan ve doğal ürünlerden yapılmış sabun kullanabilirsiniz. Sabun torbası daha fazla köpük üretmenizi sağlar ve kaba lifli yapısı ölü deriyi atmanıza yardımcı olur. Ayrıca vücut şampuanları yerine sabun kullanabilirsiniz.

Şampuan: Plastik şampuan şişeleri yerine katı şampuanları tercih edebilirsiniz. Bir şampuan barı ile ortalama 70 kere saçınızı yıkayabilirsiniz. Bu barlar sık seyahat edenler için daha kullanışlı bir ürün. Çantanızda minimum yer tutar ve havaalanında sıvı kategorisine girmez. Kendi şampuanınızı yapabilir ya da noshampoo’yu hayatınıza geçirebilirsiniz. Böylece saçlarınızı sadece su ile yıkamanız yeterli olur.

Doğal Deodorant ve Parfüm: Ufak şirin cam şişelerde muhafaza etmek üzere kendi deodorantınızı, parfümünüzü yapabilirsiniz.

Permatik: Yılda 2 milyardan fazla tek kullanımlık jiletler atılıyor. Plastik tek kullanımlık jilet yerine paslanmaz çelik jilet tercih edebilirsiniz.

Hijyen Ürünleri: Tamponlar ve hijyenik pedler her yıl 100 milyar parça atık üretiyor ve tek kullanımlık ürünlerin yüzde 80’i sentetik malzeme ve plastik içeriyor. Tampon ve hijyenik ped yerine uzun süre kullanabileceğiniz regl kaplarını tercih edebilirsiniz. Bir senedir kullanıyorum ve çok memnunum. Aynı zamanda yıkayıp yeniden kullanabileceğiniz, pamuktan yapılmış hijyenik pedlerden de alabilirsiniz. Ayrıca regl kilodu diye bir şey de varmış.

Sıfır Atık Temizlik Ürünleri

Evimizi temizlerken bile cildi tahriş eden ve sağlığa zararlı olabilen toksik kimyasallarla dolu malzemeleri kullanıyoruz. Temizlediğimizi zannederken zehirliyoruz! Bunun için doğa dostu ve vegan temizlik ürünlerini tercih edebilirsiniz. Ayrıca geri dönüştürülmüş ve geri dönüştürülebilir ambalajlara kullanıp, kullanmadıklarına dikkat edilebilirsiniz. İçeriğinde kullanılan malzemelerin biyolojik olarak parçalanabilir olduğuna da kontrol edin. Hayır ben satın almak istemiyorum diyorsanız Zehirsiz Ev sitesinden ilgili birçok tarif bulabilirsiniz.

Mutfak rulosu ve tek kullanımlık yeşil mutfak süngerleri yerine çamaşır makinesine atıp yeniden kullanabileceğiniz mutfak süngerlerini ve bezlerini veya kabak lifini tercih edebilirsiniz. Hem kabak lifini kendiniz de yapabilirsiniz!

Sıfır Atık Yatak Odası

Yastık ve Yatak: Tamamen geri dönüştürülmüş plastik şişelerden yapılmış içi boş elyaf dolgusuna sahip yastıklar seçilebilir. Hayır, ben hiçbir türlü plastik türevi istemiyorum derseniz de pamuk yastıkları kullanabilirsiniz. Kuş tüyü yastıklar için hayvanların kesildiği ve zulme uğradığını hatırlatırım. Ayrıca bambu pedli yatakları odanız için tercih edebilirsiniz. Kumaşı, doğal hipoalerjenik ve biyolojik olarak parçalanabilen bambu ipliğidir.

İkinci El Ev Eşyaları

Freecycle: Özellikle yeni eve çıkanlar için hayat kurtarıcı bir oluşum. Tencere, tava, mutfak eşyaları, beyaz eşyalar gibi birçok ürüne freecyle gruplarından erişebilirsiniz. Aynı zamanda siz de elinizdeki fazlalıkları bu oluşumlardan döndürebilirsiniz.

Bit Pazarları ve Spotçular: Şehrinizdeki bit pazarları ve spotçulari ikinci el eşya satın almak için en iyi noktalardan sayılabilir. Gerçekten ilginç şeyler bile bulabilirsiniz. Ayrıca bit pazarı gezmek çok keyifli.

İhtiyaçlar Hiyerarşisi

Sıfır atık yaşam çabasına girdiğimizde ne satın aldığımızı ve buna gerçekten ihtiyaç duyup, duymadığımızı ince eleyip sık dokuyoruz. Minimal olmak her zaman avantajlıdır. Eşyalarla duygusal bağ kurmanın çok da önemi yok. Eğer sırt çantalı bir gezginseniz, zaten yanınızda taşımak için çok fazla yeriniz yoktur.

Sarah Lazarovic’in “İhtiyaçlar Hiyerarşisi” şemasını hiç denediniz mi? Bu piramit, yeni bir şey satın almadan önce tüm alternatifleri deneminizi teşvik ediyor. Tüm seçenekler (en alttan yukarı – Sahip olduğunu kullan, ödünç al, takas et, tasarruf et, kendin yap) tükendiğinde sadece “satın al” kısmını gerçekleştir.

Sıfır Atık Yaşam İpuçlarını Paylaşın

Sıfır atık yaşam ve plastik atıklarını azaltmak için denediğiniz ve uyguladığınız yöntemleri öğrenmekten mutlu olurum. Fikir alışverişleri her zaman uğraşlarımızı bir adım öteye taşıyacaktır. Lütfen düşüncelerinizi yorum olarak paylaşmayı unutmayın. Umarım tüm bunlar size ilham verir!

Kaynak: Charlie on Travel