Yeşil seyahat nedir?

Yolda olmanın ve yola devam etmenin güzelliklerini, insan bir kere tattı mı, zorluklarının fakında olsa da asla bırakmak istemiyor. Seyahat etmek ufkumuzu, algılarımızı ve kültürlerarası anlayışımı genişletiyor. Milyarlarca insan her yıl dünya üzerinde dolaşırken, gezginlerin doğal ve kültürel hazineler üzerindeki bireysel etkilerini en aza indirgemeleri çok önemli. Bu farkındalıkla bir sonraki seyahatimizi planlarken, yeşil seyahat nedir sorusunu kendimize soruyoruz.

Yeşil turizm, 1980’li yıllarda yapılan bir araştırma içinde karşımıza çıkıyor. Araştırma “otel endüstrisinin, konuklarını havlularını tekrar kullanmaya teşvik eden, her odaya yeşil bilgilendirme afişi yerleştirme uygulamasını” açıklıyor. Çalışma, birçok otelini kaynakları korumak ve israfı azaltmak için hiçbir çaba göstermediğini ya da çok az çaba sarf ettiğini ve sadece doğa dostu ya da yeşil görünmek istediklerini belirtiyor.

2018-2019 yılı ile birlikte ise yeşil seyahat popüler bir kelime haline geldi ve birçok insan yaşam tarzını yeşile çevirdi veya bu uygulama hakkında bilgi almaya başladı. TripAdvisor‘da yapılan bir ankete göre, tüm gezginlerin neredeyse üçte ikisi daha sağlıklı seçimler yapıyor ve yeşil seyahat etme eğilimini arttırıyor. Artık “yeşil”, “doğa dostu” ve “çevre bilincine sahip olma” ile eş anlamlı hale geldi. Bu yüzden yeşil seyahat, doğaya ve yerel halkın sosyo-ekonomik refahına fayda sağlamak için çabalayan eko-turizm ve sorumlu seyahat uygulamalarını kapsayan geniş bir terim haline geldi.

Neden yeşil seyahat?

Seyahatinize yeşil bir yaklaşım getirmek, sadece kendiniz için değil ziyaret etmeyi sevdiğiniz yerleri, sizden sonra gelen yolcular ve orada yaşamaya devam edecek insanlar için korumanın kolay ve vazgeçilmez bir yoldur. Ayrıca bu, ziyaret ettiğiniz kişilerle ve yerlerle daha derin bağlantılar kurmanıza fırsat sağlar.

Ulaşım sektörü, iklim değişikliğinden sorumlu ana fazlardan biri olan karbondioksit (CO2) emisyonlarının yaklaşık yüzde 40’ından sorumlu. Toplu taşımacılık ayak izimizi, atmosfere yaydığımız CO2 miktarını önemli ölçüde azaltabilir. Seyahat ederken bunun akılda tutulması bir miktar yeşili kurtarabilir. Yeşil seyahat, belirli bir varış yerindeki olumsuz etkinizi azaltmak için basit ve akılcıl seçimler yapmakla ilgilidir.

Bireysel olarak bu seçimlerden her biri, büyük resimde sadece küçük bir fark yaratıyor. Ancak toplu olarak, bu küçük şeyler hakkında daha bilinçli hale gelmenin büyük bir kümülatif etkisi olabilir. Uçtuğumuz uçakların karbon emisyonlarını, kaldığımız otellerin kullandığı kimyasalları veya ziyaret ettiğimiz destinasyonlarda satılan hediyelik eşyalarda kullanılan plastikleri kontrol edemiyoruz. Ancak doğaya daha az zarar veren, daha doğa dostu ulaşım, otel, tur operatörü ve alışveriş alternatifleri seçilebilir ve yerel halk için daha fazla fayda yaratabiliriz.

Yeşil seyahat nedir?

Yeşil seyahat, her şeyden önce çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirliğe önem veren sorumlu seyahat uygulamalarını ifade eder. Ayrıca özellikle doğal alanlara sorumlu seyahat etmeyi içeren eko-turizmi de kapsar. Ancak yeşil seyahat, seyahat etmenin ve her adımda yeşil ayak izi bırakmanın ekolojik etkisiyle tamamen ilgilidir. Yeşil hareket doğayı koruma fikri ile başlasa da, günümüzde, daha az kullanmanın ve olumlu bir etki yapmanın önemini de içerir. Yeşil seyahat hem fiziksel olarak seyahat etmenin hem de seyahat işletmelerinin faaliyetlerini yürütmesi için bir çeşit yoldur. Sorumlu davranış ve dengelemelerle ekolojiye saygı duyar veya turizmin doğa üzerindeki olumsuz etkilerini azaltır.

Yeşil seyahat, seyahat işletmelerinin ve tüketicilerinin ekolojik etkileri üzerine yoğunlaşıyor. Yeşil gezginler ve seyahat şirketleri temel olarak 3 ana başlık altındaki faaliyetlerle çabalarının ayak izini azaltmaya çalışıyor: Azalt, yeniden kullan ve geri dönüştür!

Gezginler neler yapabilir?

• Kara taşımacılığını tercih ederek ya da uçuşlarındaki emisyonları dengeleyerek karbon emisyonlarını azaltabilirler.
• Musluk suyunun içilemedi ülkelerde, şişelenmiş su almak yerine yeniden kullanılabilir su şişelerini, kaynamış veya filtrelenmiş su ile doldurabilirler (Hindistan gibi çok kolay hastalık kapılabilecek ülkelerde, bu ne kadar çözüm olur emin olamadım ama filtreler gerçekten işe yarıyorsa alternatif olabilirler).
• Yoldaki plastik ve kâğıt atıkları için geri dönüşüm tesisleri bulmaya ek çaba gösterebilirsiniz.
• Doğa dostu bir konaklama merkezinde kalabilirsiniz.
• Çarşaf ve havluların yeniden kullanılmasını destekleyebilirsiniz.
• Odanızdan çıkmadan önce ışıkları kapatabilirsiniz.
• Kaldığınız yere taksi veya Uber sipariş etmek yerine kullanabileceğiniz bir servis olup olmadığını sorabilirsiniz ya da bisiklet kiralayabilirsiniz.
• Yöresel ürünler sunan bir restoranı tercih edebilirsiniz.
• Ekolojik ayak izini azaltmak için çaba gösteren tur firmalarını tercih edebilirsiniz.
• Doğal yaşam alanlarını ve yaban hayatını korumaya özen gösterebilirsiniz.

Daha fazla oku: Doğa dostu gezginler için yeşil seyahat rehberi

• Yerel ekonomik refahı destekleyebilirsiniz.
• Atıkların yanı sıra bireysel hava ve su kirliliğini en aza indirebilirsiniz.
• Topluluğun kültürel geleneklerine saygı gösterebilirsiniz.
• Kıt veya yenilenemeyen enerji kaynaklarını verimli kullanabilirsiniz.
• Topluluklarla keyifli ve ilgi çekici etkileşimler oluşturabilirsiniz.
• Nereye gideceğinizi planlarken toplu taşıma sistemi, belirlenmiş bisiklet yolları, yerel gıda pazarları ve gönüllü programlarının olup olmadığını araştırabilirsiniz.
• Seyahat ederken yerel bir seyahat acentesi seçebilirsiniz.
• Alışverişe çıkarken bez çantanızı yanınıza alabilirsiniz.
• Tatil boyunca bir gününüzü ağaçların sulanmasına, kumsalın temizlenmesine ve şehri güzelleştirmeye ayırabilirsiniz.
• Yürüyüşe çıkarsanız işaretlenmiş parkurlarda kalmaya ve hayvanlardan uzak durmaya dikkat edebilirsiniz. İşaretli izleri takip etmezseniz, korunan veya tehlike altındaki bitkileri ezebilirsiniz.

Seyahat şirketlerinin yeşil seyahat içindeki rolü nedir?

Otellerden turizm acentalarına ve tur operatörlerine kadar seyahat işletmeleri, ziyaretçiler için çeşitli şekillerde yeşil seyahat fırsatları yaratabilirler. Emisyonlarını azaltmak için enerji verimli yöntemler kullanabilir veya uzun mesafeli ithalattan kaynaklanan emisyonları azaltmak için yerelden ve doğada çözünebilen ürünleri tercih edebilirler.

Konuklara filtrelenmiş su sunabilir veya cam, plastik, kâğıt, metal atıkları için kapsamlı geri dönüşüm programları oluşturabilirler. Sıcak su için Güneş panelleri kullanabilirler. Sulama sistemlerindeki su ihtiyacını ortadan kaldırmak için eğimli yüzeyler yaratabilirler. Havuzlarını iyonlaştırma tekniği ile temizleyebilirler. Topluluk ve gençlik eğitim programlarına, kapsamlı geri dönüşüm, kompost sistemi, organik sera eğitimlerini; çalışanlar için yıllık enerji kullanım yarışması ekleyebilirler.

Yeşil seyahat mi yeşil aklama (greenwashing) mı?

Yeşil aklama, doğaya duyarlı bir kamu imajı sunmak için kuruluşlar tarafından yayınlan dezenformasyon olarak tanımlanıyor. Yani, bir şirketin ürünlerinin, faaliyetlerinin veya politikalarının gerçekten doğa dostu olduklarına, müşterilerinin inanmalarını sağlamak amacıyla “yeşil etiketleri” pazarlama stratejileri olarak kullanmasıdır. “Tamamen doğal”, “organik” ve “geri dönüştürülmüş” gibi sıfatlar, üçüncü şahıslar tarafından nadiren kanıtlandığı veya doğrulandığı için anlamsız hale getiriliyor.

Seyahat endüstrisinde de bu durum çok farklı değil. Kendisini doğa dostu tur operatörü olarak tanıtanlar hâlâ aslan turları, fil gezintileri vesaire düzenliyor. Peki, gezgin olarak bir şirketin gerçekten yeşil mi yoksa yeşil aklama mı olduğunu nasıl anlayacağız?

• Sorumlu seyahat işletmeleri, yerel halkın ve çevrenin gereksinimlerini seyahat edenlerin ihtiyaçlarının önüne koymalı ve daima olumlu bir etki yaratmaya çalışmalı.
• Eğer bir gönüllülük unsuru varsa, sorumlu seyahat işletmeleri, gezginlerin sadece “iyi hissetmeleri” için değil toplumun ihtiyaçlarının da karşılanmasını sağlamak için doğrudan yerel bir STK ile çalışmalı.
• Sorumlu seyahat işletmeleri, WWF, Yağmur Ormanları İttifakı gibi uluslararası kuruluşlara bağlı olmalı. Ayrıca, Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi veya Sorumlu Seyahat Merkezi gibi kuruluşlardan sürdürülebilirlik için belirli tanınmış standartlara ulaştıklarını beliren sertifika aldıklarını kanıtlayabilmeli.
• Sorumlu seyahat şirketleri, zaten açıklık ve şeffaflıktan kaçınmamalı. İnternet sitesinde açıkça yer alan sürdürülebilirlik ve kurumsal sosyal sorumluluk girişimleriyle ilgili ayrıntıları yer almalı. Herhangi gerçek bir “yeşil” şirket, bu girişimlerle ilgili tüm sorularınızı yanıtlamaktan mutluluk duymalı.

Seyahate çıkmadan önce araştırma yapan gezginlerin, otellerin yeşil iddialarını biraz daha derinlemesine araştırmaları önemlidir.

Eko-turizm, sorumlu turizm ve sürdürülebilir turizm nedir?

Bir kavram yayıldıkça bir o kadar da dallanıyor. Yeşil seyahat, sorumlu seyahat, eko-turizm, doğa dostu seyahat… Bir kısmı belirli ince çizgilerle birbirinden ayrılırken bir kısmı da birbirinin farklı ifade ediliş biçimi. Terimler arasında farklı farklılık tonları olsa da hepsi özünde, ziyaret ettiğiniz yerlerin doğal ve kültürel çevresini korumaya odaklanır: Yaban hayatı ve diğer kaynakları korumak, yerel kültürlere ve yaşam tarzlarına saygı göstermek, yerel topluluklara olumlu katkıda bulunmak.

Uluslararası Ekoturizm Derneği tarafından eko-turizm, çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını arttıran, doğal alanlara sorumlu seyahat olarak tanımlanmış. Eko-turizmin kilit ilkeleri, etkiyi en aza indirmeyi, biyolojik çeşitliliği korumayı, doğa bilinci oluşturmayı ve yerel kültüre sayı göstermeyi içerir. Seyyahlara sunduğu, nihayetinde seyahat hedefini korumayı ve desteklemeyi amaçlamayan doğa aktiviteleri ve hizmetler, hem doğaya hem de sakinlerine fayda sağlamalıdır. Eko-turizmin seyahat hedefi doğal bir ortamdır. Kuruluşun hizmetleri ve faaliyetleri, doğaya negatif etkilerini en aza indirir. Servisleri ve faaliyetleri doğa bilincini arttırır. Hizmetleri, koruma programlarının finansal desteğine katkıda bulunmaktadır.

Eko-turizmle yakından bağlantılı olan sorumlu turizmin temel özelliği, doğal çevre üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirerek ekonomik, sosyal ve çevresel faydaları en üst düzeye çıkarmaktır. Dünya Seyahat Piyasası ve Sürdürülebilir Kalkınma Dünya Zirvesi‘ne göre sorumlu turizm, ülkeleri, çok taraflı kuruluşları, turizm işletmelerini, turist ve yerel topluluklarını sürdürülebilir turizmi sağlama sorumluluğunu üstlenmeye ve insanların içinde yaşayacakları daha iyi yerler yaratmaya çağırıyor.

Yerel toplulukların ekonomisini ve çalışanlarının çalışma koşullarını iyileştirir. Yerel insanları, yaşamlarını ve fırsatlarını etkileyebilecek kararlara dahil eder. Doğayı korumayı destekler ve bölgenin kültürel mirasını korur. Kültürel, sosyal ve çevresel zorlukların anlaşılmasını arttırmak için turistler ve yerel halk arasında anlamlı etkileşimler sağlar. Turistler ve yerel halk arasında kültürel duyarlılığı ve saygıyı oluşturur. Olumsuz çevresel, ekonomik ve sosyal etkileri en aza indirir.

Dünya Turizm Örgütü‘ne göre sürdürülebilir turizm kültürel bütünlüğü, temel ekolojik süreçleri, biyolojik çeşitliliği ve yaşam destek sistemlerini korurken, tüm kaynakların ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların doğrultusunda yönetilmesini sağlar. Eko-turizmin ilkelerini ve sorumlu turizmi birleştirir. Bu, gelecekteki ihtiyaçları korurken ve geliştirirken mevcut turistlerin ve ev sahibi toplulukların ihtiyaçlarını karşılayan bir süreç. Ekolojik sistemleri, bölgenin doğal mirasını ve biyoçeşitliliğini koruyarak, turizm gelişimi için gerekli çevresel kaynakları en iyi şekilde kullanır. Kültürlerarası hoşgörü ve anlayışı teşvik ederken, mevcut ve devam eden kültürel mirası ve geleneksel değerleri koruduğu için bölgenin sosyo-kültürel gerçekliğine saygı duyar. İstikrarlı istihdam, gelir getiren fırsatlar ve yoksulluğun azaltılmasına yardımcı olan sosyal hizmetler gibi pratik, uzun vadeli ekonomik operasyonlar ve sosyoekonomik faydalar sağlar.

Sürüdülebilir turizm ve eko-turizm benzer kavramlardır ve aynı prensiplerin çoğunu paylaşırlar ancak sürdürülebilir turizm daha geniştir; lüksten sırt çantasına, kalabalık şehirlerden uzak yağmur ormanlarına kadar her türlü seyahat ve varış yerini kapsar. Sorumlu turizm, sürdürülebilir turizmin hedeflerini içerir, ancak sorumluluğun seyahate katılan bireylere, kuruluşlara, iş dünyasına bırakılması ile sürdürülebilir turizmden ayrılır. Hem sorumlu turizm hem de sürdürülebilir turizm, çevre bütünlüğünü, sosyal adaleti ve bölgesel ekonomiyi en üst düzeye çıkarmayı hedeflerken, sorumlu turizm, işletmelerden turistlere, çevre üzerindeki olumsuz etkileri azaltarak eylemlerinin sorumluluğunu üstlenmeye davet ediyor.

Detaylıca birçok şey inceledik. Peki, yeşil seyahat sizin için ne ifade ediyor?

Kaynak: Eco Traveller Guide, Evaneos, Greatist, Green Global Travel, Smarter Travel, Haci and Atresrios