Psikedelik bilginin değeri

Psikedelik Bilgi Teorisi başlıklı bir önceki yazı, teorinin ne olduğuna ve niçin bu teoriyi önemsememiz gerektiğine dikkat çekiyordu. Genel olarak psikedelik bilgi, psikedelik deneyim boyunca bir öznenin (birey) zihninde yaratılan her tür bilgidir.

Psikedelik bilgi, psikedelik katalizöre karşı bir tepki içinde kendiliğinden yaratılır. Genellikle öznenin psikedelik deneyim boyunca yaratılan bilgi üzerinde çok az kontrolü vardır veya hiç yoktur. Psikedelik bilgi neredeyse her zaman özne için ilk bakışta bilinmezdir ve dış bir kaynaktan geldiği veya kendiliğinden oluştuğu düşünülür. Psikedelik bilgi tipik olarak görsel, işitsel ve duyusal bir halüsinasyon biçimi alır fakat aynı zamanda soyut veya duygusal bir tezahür de olabilir. Son olarak, psikedelik bilgi, psikedelik deneyimden doğan veya onu uyandıran herhangi bir sanatsal çalışmaya veya kavrama uygulanır.

Bu metin öncelikle psikedelik bilginin kendiliğinden yaratımının altında yatan fizyolojik sürece odaklanır ve bu bilginin hem kişisel hem de kültürel kimlik üzerindeki etkilerini açıklamaya çalışır. Psikedelik bilginin, psy kültürden insanlar için değerli olduğu düşünülse de psikedeliklerin gerçekten de tümel olarak kültüre herhangi bir değer ekleyip eklemediği belirsizdir. Yakın zamandaki bazı araştırmalar, kediler, fareler ve maymunlar gibi örümceklerin de psikedelik maddelerden etkilendiğini gösteriyor. Ancak hayvanlardaki psikedelik deneyler esnasında gürültüden ziyade bilginin yaratıldığına dair elde çok az kanıt var. Dolayısıyla psikedelik maddelerin hayvanlar üzerinde uygulanması sonucu ortaya çıkan deneyimler (?) duyuların spesifik bir çarpıklığından öteye gidememektedir. Karşıt şekilde psikedelikler, insanların anlamlı bir hikâyede öznel bir deneyimi tercüme edebilmeye yönelik adaptasyonunu güdüler. Psikedelikler algıyı, hafızayı ve semboller ve kavramlarla bağlanmış karmaşık duyguları hedef alırlar.

Her algısal sistemin bir psikedelik deneyimi olabilir. Fakat esas psikedelik deneyim, psikedelik bilgiyi anlamlı kılabilecek soyut düşünmeye ve semboller, kavramlar ve duygular arasındaki bağlantılara ulaşır. Bu nedenle psikedelik deneyim bilincin bütün sistemlerinde bilgi üretmez. Psikedelik deneyim yalnızca sembolik mantık ve duygusal bağlılığın yönlendirdiği soyut muhakemenin kapasitesiyle bilincin sistemlerinde anlamlı bilgi yaratabilir. Muhtemelen insanın soyut muhakeme yeteneğinin işlevlerini taklit eden her bilinç sistemi aynı zamanda bir psikedelik deneyim boyunca anlamlı bilgiler yaratacaktır.

Bilginin değeri

İnsanlara değerli gelen bir dizi bilgi düşünüldüğü zaman burada önemliliği gittikçe azalan etkilerden bahsedilebilir. İlk olarak bütün organizmalar için değerli olabilecek bilgiler vardır (biyolojik bilgi). Daha sonra tek bir bireye değerli gelebilecek bilgi (kişisel bilgi) ve spesifik bir grup için değerli olabilecek bir bilgi (kültürel bilgi) söz konusudur. Tüm biyolojik bilgi ve türlerin bilgisinin büyük bölümü genetiktir ve doğal seçilim sayesinde korunur. Söz konusu insan türü olduğunda teknolojik bilgi de (ateş, aletler, dil, müzik, tarım, bilim vesaire) ortaya çıkar. Tür düzeyinde teknolojik bilgi yüksek değerdedir ve kısa bir sürede bütün kültürler buna uyum sağlarlar. Tür düzeyinde bilgi son derece dayanıklıdır ve zaman içerisinde çok yavaş değişir.

Kültürel bilgi dil temelli psikolojik memlerin kategorisine ve bölgesel veya kabile gelenekleri grubuna düşer. Kültürel bilgi kültürler arası şekilde paylaşılabilir veya özel bir bölge veya altkültürle sınırlı olabilir. Kültürel bilgi orta derecede önemli olarak düşünülebilir, düşük dayanıklılığı ve zaman içinde değişmesi buna kanıt gösterilebilir. Din ve sanatsal faaliyetler tipik olarak sadece kendi kültürüne değerli gelebilecek kültürel bilgi örnekleridir. Fakat nadiren tür düzeyinde önemli olmaya yükselebilirler. Sonuncu bilgi ise kişisel bilgidir ki bu yalnızca tek bir birey için değerlidir. Kişisel bilgi hızlı değişir. Bu bilgi sadece organizmanın yaşamı boyunca kullanışlıdır. Kişisel bilgi çok düşük dayanıklılıkta ve düşük bir ortalama değerdedir.

Psikedelik bilginin değeri

Psikedelik bilgi bireysel alanlarda yaratılır; psikedelik madde kullanan birçok insan halen daha bu bilgiyi tür düzeyinde önemli olarak algılar. Bu fenomen için birkaç neden vardır: İlki ve en kolayı psikedeliklerin insana kendisini gezegendeki en görkemli insan olarak hissettirmesi veya insanın doğaüstü kehanetlere ulaşmasındaki ihtişamın sanrılarını ve delilik durumlarını yaratmasıdır. İkinci neden ise bireyin –fazlasıyla dini veya mistik bir öneme sahip olarak algılanabilecek- deneyüstülüğün hislerini ve hayallerini deneyimleyebilmesidir. Üçüncüsü, bireyin hayvan, sürüngen ve bitkiyle ilişkili bilincin yapı bozumunu deneyimleyebilmesidir. Böylece bilgi tüm insanlara veya yaşayan tüm canlılara değerli gelebilir. Çünkü psikedelikler bütün bu deneyimleri üretirler ve bunlar rutin olarak tür-düzeyinde önemliymiş gibi algılanır.

Psikedelikler açıkça kişisel alanda kullanışlıdır; şamanizm ve psikedelik terapi, psikedeliklerin tanı koyma ve iyileşme işlevinin bilgisine dayanır. Kültürel alanda psikedelikler kabile gruplarını veya güçlü inanışları inşa etmek üzere ritüelde kullanılırlar. Bunlar sihir yapma veya iyileştirme amacıyla ya da yaratıcı ifade ve yenilik için katalizör olarak kullanılabilir. Bunun ötesindeki değerleri ise belirsizdir. Psikedelik bilgi genel olarak orta veya az derecede değerliyken; bu bilgi türünün çok az bir bölümü aşırı pozitif veya negatif olabilir.

Bilginin negatif ve pozitif değeri

Psikedelik bilginin değerli olduğunu göstermek kolaydır. Kutsal törenlerde psikedelik kullanan insanlar için bu oldukça değerlidir. Fakat psikedelik bilginin niteliği geniş bir alandadır ve psikedeliklerin hiç değeri olmadığını veya negatif olduğunu algılamak da kolaydır. Psikedelik bilginin negatif değeri, toplum veya birey sağlığını sarsıcı, kötü, paranoyakça ve sanrısal olarak açıklandığında anlaşılır. Negatif psikedelik deneyimler birçok kişi tarafından dile getirilen ortak bir konudur. Ancak kimileri de negatif deneyimlerin değerli olduğunu ifade ederler. Onlara göre bu tip deneyimler duygusal içgörü sağlarlar. Diğerleri ise negatif psikedelik deneyimlerin psikolojik zarara neden olduğunu ifade ederler ki bu onlara göre son derece kötüdür. Bazı durumlarda insanlar kendilerini zarardan kurtarabilir veya tam tersi intihar bile edebilir. Bunlar açıkça negatif değerin en aşırı örnekleridir ve bunlar genellikle uyuşturuculara ve aşırı doza bağlanmaktadır.

Negatif sonuçların aksine psikedelik deneyimin aşırı fakat pozitif değere sahip örnekleri de vardır. Bunlar özellikle bireye veya bireyin kültürüne değer ekleyecek spiritüel, terapötik veya entojenik deneyimlerdir. Ancak aşırı pozitif bir psikedelik deneyim yaşamak kazayla gerçekleşmez. Bu amaç için uygun dozu aramak konusunda bir incelik vardır. Karşıt şekilde negatif deneyim neredeyse daima uygun olmayan dozlar veya kullanım nedeniyle kendiliğinden gerçekleşir. Böylece psikedelik deneyimin pozitif değeri belli doz aralığında tahmin edilebilir ve kontrol edilebilir. Ancak elbette ki pozitif ve negatif değerler potansiyel olarak artabilir ve bu büyük bir risk anlamına gelir.

Bu makale sosyolog ve antropolog James Kent’in “Psychedelic Information Theory- Shamanism in the Age of Reason” adlı kitabından (2010) We Are The Hippies okurları için yazarın bilgisi ve izni dahlinde dilimize çevrilmiştir.

Bu yazı tamamıyla açıklama, bilgilendirme amacıyla orijinal kaynağından çevrilerek hazırlanmıştır. Yazarın ve sitenin hiçbir suretle teşvik etme, özendirme amacı yoktur. Uyuşturucu kullanmak ve bulundurmak, tehlikeli ve kanunen yasaktır. Kesinlikle tüketilmemesini tavsiye ediyoruz.