Doğal tarımla yaşamı filizleyen insan: Masanobu Fukuoka

Masanobu Fukuoka doğal tarımın (1) yalnızca tarım için değil insan toplumunun diğer yönleri için de geçerli olması gerektiğini savunur çünkü doğal tarım onun için aynı zamanda bir yaşam felsefedir. Fukuako Ekin Sapı Devrimi kitabında da belirttiği gibi “İnsanlar hastalıklı bir çevre yarattıkları zaman doktorlar ve ilaçlar gerekli hale gelir. Resmi eğitimin hiçbir temel değeri yoktur ama insanlık, insanın hayatta kalması için eğitimli olmasını gerektiren koşulları yarattığı zaman gerekli hale gelir.”

Fukuoka’ın doğal tarım çalışmalarının özünde “hiçbir şey yapma” yöntemi yatıyor. Modern tarımın çiftçiyi daha meşgul bir insan haline getirmeye yaradığını düşünen Fukuoka, modern tarımın karmaşıklaşan teknikleri yerine doğal bir çevrede ve doğa ile iş birliği içinde olabildiğince sade bir şekilde tarım uygulamasını tercih ediyor.

Doğa kendi halinde iken kusursuz bir denge içinde, bundan dolayı doğaya en az müdahale ile yarım yaparak en iyi sonucu elde edebiliriz. Kendi tarlasında yürüttüğü fikirleri deneyerek, kimi zaman mahsulleri kaybederek en sonunda doğru yollara ulaşmış. İnsanın gelişmiş teknikleri, doğal dengeyi bozuyor ve toprağın bu yöntemlere bağımlı hale gelmesine neden oluyor.

Fukuoka’nın en sonunda vardığı ve doğal tarımın da ilkeleri haline gelen sonuç şöyleydi:

Toprağı işlememek

Kimyasal kullanmak ve toprağı makineyle sürmek, doğal ortamı tanınmayacak şekilde değiştirir. Bunun yerine; sapları yaymak, yonca ekmek gibi doğal yollar denenirse sorun çıkaran yabanı otlar bile denetim altına alınabilir.

Suni yani kimyasal gübre ya da hazırlanmış kompost kullanmamak

Dağlarda, suni gübre olmadan ve toprak sürülmeden büyüyen dev ağaçları gördüğünüzde toprağın doğal verimliliğinin ne kadar yüksek olduğunu göreceksiniz. Yonca, burçak ve çevrince gibi yeşil gübre örtüsü ile tüm sap ve kabukların tarlaya geri verilmesi yeterli olacaktır. Dolaysıyla Fukuoka’ya göre kompost ve suni gübreye gerek yok.

Toprağı sürme ya da herbisit (2) kullanma yoluyla yabani otları temizlememek

Yabancı otların yok edilmemesi ve kontrol altında tutulması gerektiğini düşünen Fukuoka, toprağın sürülmesinin son verildiği zaman yabani otların sayısının ciddi ölçüde azalacağını söyler. Hasadın hemen ardından sapla örtülen bütün tarlada yabani otlar filizlenmez ve aynı zamanda ekinle birlikte beyaz yoncanın ekilmesi de yabani atları kontrol altında tutar.

Kimyasallara bağlı kalmamak

Tarımsal kimyasallar kullanmak sorunu çözmektense daha çok zarar veren bir yöntem. Suni gübre ve toprağın sürülmesi zayıf bitkileri ortaya çıkartır; toprak bu olaya bağımlı hale gelerek, bu bitkilerin düzenli ilaçlanması gerekir.

Kim bu doğal tarımın babası Masanobu Fukuoka?

2 Şubat 1913 yılında, Iyo’da dünyaya gelen Masanobu Fukuoka, Japonya’nın güneyindeki bir adada çiftçilik yapan bir aileden geliyordu. Mikrobiyoloji ve tarım bilimi eğitiminin ardından kariyerine araştırmacı bilim insanı olarak başlayıp, bitki patolojisi üzerinde uzmanlaştı.

1934 yılında Yokohama Gümrük Bürosu’nun Bitki Kontrol Bölümü’nde tarım gümrük müfettişi olarak çalıştı. 1937’de zatürreeden hastaneye yatırıldı ve iyileşme sürecinde, yaşadığı içten ruhani deneyim sonucunda hayat görüşünün dönüşüme uğradığını açıkladı. Modern “Batılı” tarım biliminin uygulamalarından şüphe duymaya başlamıştı. Hemen işinden istifa etti ve Güney Japonya’daki Shikoku Adası’nda bulunan ailesinin çiftliğine döndü.

1938 yılında Fukuoka, organik narenciye üzerinde yeni tekniklerini denemeye başladı. Kōchi Şehri Tarım Deney İstasyonu’nda tarım

araştırmaları ve gıda üretimi de dâhil bu konular üzerine çalıştığı süre boyunca çabaları, İkinci Dünya Savaşı ile kesintiye uğradı.

1940 yılında, eşi Ayako ile evlendi ve dünyaya beş çocuk getirdiler. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ise Amerikan işgal güçlerinin zorla yeniden dağıtım politikaları nedeniyle babası aile toprağının çoğunu kaybetti.

1979’dan beri Fukuoka dünyayı gezerek; dersler verdi, doğrudan bitki tohumları ve yeniden bitkilendirme konusunda çalıştı.

Eşi ile ilk yurtdışı seyahati boyunca, makrobiyotik diyet uzmanları Michio Kushi ve Herman Aihara ile tanıştı. Kaliforniya Üniversitesi’ni, Yeşil Gulch Çiftliği Zen Merkezi’ni, Lundberg Aile Çiftliği’ni ziyaret etti; çölleşmiş arazilere tohum ektiler; Fukuoka’nın “Çölleşme ile Mücadele Eylem Planı” dahilinde Birleşmiş Milletler UNCCD temsilcileri ile bir araya geldi.

1983 yılında, eğitimler, atölyeler ve tohum ekme kapsamında 50 gün Avrupa’da seyahat etti. 1985 yılında, 40 gününü Somali ve Etiyopya’da geçirdi; çölleşmiş arazileri ekip, yeniden bitkilendirmeye çalıştı. Takip eden yıl içinde Amerika’ya dönerek üç uluslararası konferansta doğal tarım üzerine konuştu.

1990 ve 1991 yıllarında Taylan’da gitti. Hindistan’da ise çiftlikleri ziyaret etti, yeniden bitkilendirme için tohum topladı. Kasım ve Aralık ayı boyunca geri dönerek yeniden bitkilendirme için çalışmalar yaptı.

Bir sonraki yıl Brezilya, Rio’daki Dünya Zirvesi (Earth Summit) ile ilişkili Japonya’da resmi toplantılara katıldı. 1996 yılında Afrika’ya geri döndü, Tazmanya’nın çölleşmiş arazilerini ekti; ülkenin ormanlarını ve Baobab ağaçlarını gözlemledi.

1998’de doğal tarım araştırmalarını yürütmek Filipinlere yolculuk etti. Yunanistan’ı ziyaret ederek, Vegoritis Gölü çevresindeki 10 bin hektarlık alanı yeniden bitkilendirmek için yardım etti.

Bija Vidyapeeth Earth Üniversitesi, Navfanya Çiftliğinde “Doğa Öğretmeni” atölyesinde konuşma yapmak için 2002 yılında Hindistan’a geri döndü.

Tekerlekli sandalyede ve yatakta yaşamının son zamanlarını geçirdikten sonra Masanobu Fukuoka, 16 Ağustos 2008 yılında dünyaya gözlerini kapattı.

Yaşadığımız dünya kendi kendini devam ettirebilecek şekilde tasarlanmış. Dışarıdan onun dengesini bozacak müdahaleye gerek olmasa da geçen yıllar içinde yeterince dengesini bozmuşuz. Masanobu Fukuoka da kusursuz doğanın farkına vararak bu yönde yaptığı denemelerle umduğu sonuçlara başarı ile ulaşmış. Ardındaki bizlere de tarımdan da öte çok hassas mesajlar bırakmış.

(1) Natural Farming, the Fukuoka Method ya da Do-nothing Farming / shizen nōhō
(2) Yabani otları öldürmek için kullanılan kimyasalların ortak adı.

Bu yazı Haziran 2015 tarihli Gaia Dergi’de ilk olarak yayınlanmıştır.