Avustralya yangınları durdurulamıyor; işte bilmeniz gerekenler

2020’in ilk günleri “de” tüm dünyayı sarsan korkunç bir haberle çalkalanıyor. Avustralya’da iki aydır süren yangınlar ne yazık ki kontrolden çıktı. Son on yıldır ortaya çıkan en kötü orman yangınları olduğunu söylüyorlar. Yangınlar, ülkenin kıyılarını büyük çapta harap etmeye devam ediyor. Ülke genelinde toplam 18 kişi öldü ve sadece Yeni Güney Galler eyaletinde bin 300’den fazla ev yıkıldı. Koaloların üçte biri öldü ve yine üçte bir yaşam alanları yok oldu. Avustralya yangınları tüm dünyayı dehşete düşürdü. CNN‘in birçok bilgiyi tek bir çatı altında derlediği İngilizce haberi Türkçeye çevirerek sizlerle paylaşmak istedim.

Eyalet ve federal makamlar, ABD’de de dahil olmak üzere diğer ülklerden gelen yangın söndürme yardımlarıyla büyük yangınlar kontrol altına alınmaya çalışılıyor. Bütün bu çabalar kalıcı ısı ve kuraklık ile daha da kötüleşti ve birçok insan iklim değişikliğini, doğal afetlerin kötüden kötüye gitmesine neden olan bir faktör olarak görüyor.

Yangınlar nerede?

Avustralya’nın her eyaletinde yangınların gözükmesi ile birlikte en çok yangın Yeni Güney Galler’de ortaya çıktı. Alevler, ağaçlık alanlardan, ormanlık alanlardan ve Blue Mountains gibi milli parklardan geçti. Avustralya’nın en büyük şehirlerinden bazıları da etkilendi. Melbourne ve Sydney de dahil olmak üzere yangınlar dış banliyölerdeki evlere zarar verdi. Yoğun duman bulutu kentin merkezini kapladı. Aralık ayı başlarında, Sidney’de duman o kadar kötüydü ki hava kalitesi “tehlikeli” seviyenin 11 katı olarak ölçülüyordu.

Yangınlara ne sebep oluyor?

Her yıl yaz aylarında Avustralya, sıcak ve kuru havanın alev almasını ve yayılmasını kolaylaştıran bir yangın mevsimi yaşıyor. Kuraklıktan etkilenen ormanlar yangınları, çoğu zaman yıldırım düşmesi gibi doğal nedenler ile suçlanıyor. Kuru yıldırım Aralık ayı sonunda Victoria’nın Doğu Gippsland bölgesinde bir dizi yangın başlatmaktan sorumluydu. Devlet ajansı Victoria Emergency‘a göre; bu yangınlar, daha sonra sadece beş saat içinde 20 kilometreden daha fazla yol kat etti. Kasım ayında NSW Kırsal İtfaiyesi 19 yaşındaki bir gönüllü üyeyi kundaklama şüphesiyle tutukladı ve altı haftalık bir süre boyunca yedi kez kasıtlı ateş yakmasıyla suçladı.

Yangınlar neden bu kadar kötü?

Avustralya’da yangın mevsimi her zaman tehlikelidir. 2009 yılında da Kara Cumartesi yangınları Victoria’daki 173 kişiyi öldürerek en ölümcül orman yangını felaketi haline gelmişti. Ancak bu yıl koşullar alışılmadık derecede şiddetli, alevler havalanıyor ve yangın söndürme koşullarını özellikle zorlaştırıyor.

Avustralya son on yıldır en kötü kuraklıklarından birini yaşıyor. Aralık ayında bir sıcak hava dalgası ülke çapında en yüksek ortalama sıcaklık rekorunu kırdı.

Güçlü rüzgârlar yangınları ve dumanı daha hızlı yaydı ve ölümlere yol açtı. 28 yaşındaki gönüllü bir itfaiyecinin kamyonu, güçlü rüzgâr nedeniyle yuvarlandı ve daha sonra Aralık ayında NSW’de öldü.

Uzmanlar, iklim değişikliğinin, yangınlar ve sel gibi doğal afetlerin kapsamını ve etkisini daha da kötüleştirdiğini söylüyor. Hava koşulları daha aşırı büyüyor ve yıllardır yangınlar sezonun başlarında başlıyor ve daha yoğun bir şekilde yayılıyor.

NSW İtfaiye ve Kurtarma Dairesi eski komiseri de dahil olmak üzere birçok üst düzey acil servis yetkilisi, 2019 yılında Başbakan Scott Morrison’a iklim krizinin Avustralya üzerindeki etkisine dair uyarılar içeren mektuplar gönderdi.

Buna karşılık, Morrison karbon emisyonlarını azaltma taahhüdünü vurguladı ve aynı zamanda “mantıklı” politikalara da bağlı kalacağını ifade etti. Yangınlara karşı tamamen koruma sağlayabilecek “ister iklim ister başka türlü olsun, tek bir politika” olmadığını da ekledi.

Şimdiye kadarki hasar neydi?

Bütün kasabalar alevler içinde kaldı ve farklı eyaletlerde yaşayan insanlar evlerini kaybetti. En ağır yapısal hasar, ülkenin en kalabalık eyaleti olan NSW’de 1300’e yakın ev yıkıldı ve 440’un üzerinde ev hasar gördü.

Toplamda Avustralya’nın altı eyaletinde 5.9 milyon hektardan (14.7 milyon dönüm) fazla alan yandı. Bu, Belçika ve Haiti ülkelerinin toplamından daha büyük bir alan. En çok NSW bu yangından etkilenerek 3.6 milyon hektar (8.9 milyon dönüm) alan yandı.

Brezilyalı yetkililere göre; 2019 Amazon yağmur ormanları yangınları, 7 milyon hektardan (yaklaşık 17,5 milyon dönüm) fazla alanı yaktı. Ölümcül yangınları ile tanınan Kaliforniya’da 2019 yılında 100 bin hektarın (247 bin dönüm) üzerinde ve 2018’de de yaklaşık 404 bin 680 hektar (1 milyon dönüm) alan yandı.

Avustralya’da çeşitli gönüllü itfaiyeciler de dahil olmak üzere toplam 18 kişi öldü.

Ayrıca yaban hayatı ve doğa çok büyük zararlar gördü. Federal Çevre Bakanı Sussan Ley, NSW’deki koalaların neredeyse üçte birinin yangınlarda öldüğünü ve yaşam alanlarının üçte birinin yok olduğunu söyledi.

Ne yapılıyor?

Eyalet ve federal yetkililer yangın kriziyle mücadele etmek için aylardır çalışıyorlar. NSW Aralık ayında, devlet kaynaklarını tahsis etme ve hükûmet kurumlarını harekete geçirme ile yönlendirme yetkisi de dahil olmak üzere NSWRFS komiserine “olağanüstü yetkiler” veren olağanüstü hal ilan etti. Queensland eyaleti de Kasım ayında olağanüstü hal ilan etti.

Yalnızca NSW’de sahada çalışan 2 bin itfaiyeci var ve daha fazla destek de yolda. ABD, Kanada ve Yeni Zelanda yardım için ek itfaiyeciler gönderdi.

Ayrıca federal hükûmet, yangınla mücadele, arama kurtarma ve temizleme çabaları için ordu personelini, hava kuvvetleri uçaklarını ve donanma kuvazörleri gibi askeri yardımları da gönderi.

Morrison, yönetim yetkililerine, etkilenen ailelere ve işletmelere en az 23 milyon Avustralya doları (16.2 milyon dolar), felaket kurtarma ödemeleri ve 10 günden fazla süreyle yangınla mücadele etmek için çağrılan gönüllü itfaiyecilerin her birine de 6 bin Avustralya doları (4.200 dolar) tahsis ettiğini söyledi.

Yangınlar ne zaman bitecek?

Ne yazık ki Avustralya yaz sezonuna giriyor. Normalde sıcaklıklar Ocak ve Şubat aylarında zirveye ulaşıyor. Her yıl gerçekleşen bir olay olduğu için yangınların tamamen sona ermesi olası değildir ve eğer dersler alınmazsa daha da kötüleşebilir.

Kapak Fotoğrafı: Saeed Khan/AFP/Getty Images

Sizler tarafından desteklenmek, kaliteli içerikler üretebilmemiz için bizlere daha büyük olanaklar tanıyor. Lütfen bizi destekleyin!